VE SOSYAL PLATFORMLARA ETKİLERİ
Sosyal ağ sağlayıcıları
30.07.2020 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7253 sayılı İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARIN DÜZENLENMESİ VE BU YAYINLAR YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARLA MÜCADELE EDİLMESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN; kamuoyu tarafından Sosyal Medya Düzenlemesi olarak bilinen ve Netflix, Twitter vb kapanıyor mu? soruları ile gündeme gelen temelinde 5651 sayılı 23.05.2007 yayım tarihli İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun olan yasal düzenlemedir.
5651 sayılı kanunun birbirini besleyen ve internet kullanıcıları için daha korunaklı ve güvenilir bir ortam yaratılmasına yardımcı olan 2 temel amacı bulunmaktadır: İlki; içerik sağlayıcı,yer sağlayıcı,erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumluluklarının düzenlenmesi, İkincisi; internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesidir.
5651 sayılı kanun kapsamında yükümlülükleri ve sorumlulukları düzenlenen Erişim sağlayıcı; Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişileri,İçerik sağlayıcı; İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri, Toplu kullanım sağlayıcı: Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayanı, Yer sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri ifade etmektedir. 7253 sayılı Kanun ile getirilen yeniliklerden biri ve kamuoyunda çeşitli kapanma kapatma söylemlerine neden olan ekleme; 5651 sayılı Kanunun Tanımlar başlıklı 2. Maddesine (s) fıkrası olarak yapılmasına karar verilen “Sosyal ağ sağlayıcı” tanımlamasıdır. Kanun koyucu 7253 sayılı kanun ile 5651 sayılı Kanuna yeni bir tanım eklemiştir. Ancak bu tanımın yer aldığı fıkranın yürürlük tarihi 01.10.2020 olarak belirlendiğinden henüz kanun metnine işlenmemiştir.
Sosyal Ağ Sağlayıcı kimdir?
Sosyal ağ sağlayıcı: Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. Ancak bu kanun kapsamında yükümlendirilen Sosyal ağ sağlayıcıları, Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarıdır. Örneğin Facebook, Twitter vb. 5651 sayılı kanun kapsamında getirilen yükümlülüklerden ilki olan Bilgilendirme Yükümlülüğü kapsamında; İçerik, yer ve erişim sağlayıcıları, yönetmelikle belirlenen esas ve usuller çerçevesinde tanıtıcı bilgilerini kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak bulundurmakla yükümlüdür. Kanun’da bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından iki bin Türk lirasından elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. 7253 sayılı Kanun ile bu maddeye eklenen 5. Fıkra ile bu Kanun kapsamında verilen idari para cezalarının, muhatabın yurt dışında bulunması hâlinde Kurum tarafından doğrudan muhataba internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçları ile bildirilebileceği ve bu bildirimin 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre yapılan tebligat hükmünde olduğu kabul edilmiştir.
5651 sayılı Kanunun 4. Maddesi ve devamında yer alan maddelerinde; İçerik sağlayıcının sorumluluğu, Yer sağlayıcının yükümlülükleri Erişim sağlayıcının yükümlülükleri ve yerine getirilmemesi durumunda yaptırımları belirlenmiştir. 7253 sayılı kanun ile idari para cezaları artırılmış ve 5. Maddenin 6. Fıkrası bu doğrultuda “Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya bu Kanundaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında Başkan tarafından yüz binTürk lirasından bir milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilir .”şeklinde değiştirilmiştir. 7253 sayılı kanun ile 5651 sayılı kanunda yapılan en önemli değişikliklerden biri de; kanun metninde Erişimin engellenmesi ibaresi bulunan tüm maddelere bu ibare ile ve/veya ile bağlantılandırılmak sureti ile “İçeriğin çıkarılması” ibaresinin eklenmesidir. Kanun koyucu Erişim Engellenmesi kararı verilebilecek her durum için aynı zamanda İçeriğin çıkarılması yönünde de karar verilebileceğini ifade etmektedir.
İçeriğin çıkarılması kararı nedir?
Sosyal ağ sağlayıcıları
İnternette yayınlanan ve hukuka aykırılık teşkil eden görüntü, ses, haber, video, fotoğraf, yorum vb. içeriklerin kaldırılması veya silinmesidir. Ancak yer veya içerik sağlayıcı tarafından içerik kaldırılabilir. Erişimin engellenmesi kararı ile birlikte neden İçeriğin çıkarılması kararı da getirilmiştir? İnternette yayınlanan içeriklere erişimin engellenmesi mümkündür. Ancak hesap oluşturularak kullanılan “facebook.com”, “youtube.com”, “twitter.com” gibi internet adreslerinin “https” protokolünü kullanmalarından dolayı bu sitelere ait URL adreslerine erişimin engellenmesi teknik olarak mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle “https” ile başlayan linklere erişimin engellenmesi kararı verilse dahi bu karar uygulanamamakta, içerik bizzat içerik ya da yer sağlayıcı tarafından kaldırılmadıkça internette yer almaya devam etmektedir. Kanun koyucu tarafından bu amaçla böyle bir düzenleme yapılmıştır. 7253 sayılı Kanun ile 5651 sayılı Kanuna eklenmesine karar verilen Ek Madde 4 ile; sosyal ağ sağlayıcısına getirilen yükümlülük ve yaptırımlar aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir.
Temsilci Belirleme ve Bildirme Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı; Kurum, Birlik, yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyip bu kişinin bilgilerini internet sitesinde kolayca görülebilecek ve doğrudan ulaşılabilecek şekilde yer vermelidir. Bu kişi bu kanun kapsamında yasal olarak muhatap alınacak kişi olacaktır. Bu kişinin bilgilerinin mutlaka Kuruma bildirilmesi gerekmektedir. Temsilcinin gerçek kişi olması durumunda mutlaka Türk Vatandaşı olması zorunluluğu getirilmiştir.
Temsilci Belirleme Ve Bildirme Yükümlülüğüne Uyulmaması Durumunda Yaptirim Nedir?
Kanunkoyucu bu kapsamda aşamalar halinde artan yaptırımlar belirlemiştir. Bu yaptırımlar idari para cezası, reklam verme yasağı, bant genişliğinin daraltılması olarak özetleyebiliriz. Kurum tarafından yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcısına öncelikle bildirimde bulunulur. Bildirimden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından on milyon Türk lirası idari para cezası verilir. İlk idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde otuz milyon Türk lirası daha idari para cezası verilir. Sosyal ağ sağlayıcı tarafından ikinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Kurum Başkanı tarafından sosyal ağ sağlayıcısına yeni reklam verilmesi yasaklanır, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz. Bu yasak Türkiye’de mukim vergi mükellefleri için geçerlidir. Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Başkan, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Başvurunun kabulüne ilişkin hâkim kararının uygulanmasından itibaren otuz gün içinde söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Başkan, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Hâkim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde elliden düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilir.
Bu kararlara karşı Başkan tarafından 5271 sayılı Kanun hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. Hâkim tarafından verilen kararlar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere Kuruma gönderilir. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir.
Temsilci Belirleme Ve Bildirme Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi Durumunda Yaptırımların Ortadan Kalkması :
Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi hâlinde; verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilir, reklam yasağı kaldırılır ve hâkim kararları kendiliğinden hükümsüz kalır. İnternet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara Kurum tarafından bildirim yapılır.
İçeriğin Çıkarılması Ve Erişimin Engellenmesi Taleplerine Cevap Verme ,
Sosyal ağ sağlayıcıları
İnternet ortamında yayınlanan içerik nedeni ile kişilik haklarının ve/veya özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve/veya tüzel kişiler 5651 sayılı Kanun ile sadece erişimin engellenmesini talep edebilir iken 7253 sayılı Kanun ile yine yayın içeriğinin çıkarılması da yeni düzenleme ile talep edilebilmektedir. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, bu kapsamda içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç kırk sekiz saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü olup olumsuz cevapların gerekçeli olarak verilmesi gerekmektedir.
Kanunkoyucu talebin yerine getirilmemesi nedeninin açıkça bildirilmesi gerektiğini açıkça vurgulamaktadır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından beş milyon Türk lirası idari para cezası verileceği düzenlenmiştir.
Raporlama
Sosyal ağ sağlayıcı aynı zamanda bu başvuruların istatiksel ve kategorik bilgilerini Türkçe hazırlanmış raporlar halinde 6 aylık dönemlerde Kuruma bildirmeli ve kişisel verilerden arındırılmış hali ile kendi internet sitesinde de yayınlamalıdır. Ayrıca nitelikleri belirtilen sosyal ağ sağlayıcıya; Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü de getirilmiştir. Raporlama yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya ise on milyon Türk lirası idari para cezası Başkan tarafından verilir. 5651 sayılı Kanunun 8 inci ve 8/A maddeleri kapsamında verilecek olan idari para cezaları;
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar hakkında bir milyon Türk lirası olarak, 8 inci ve 9 uncu maddeleri kapsamında verilecek olan adli para cezaları ise elli bin gün olarak verilir. Söz konusu idari para cezasını gerektiren ihlallerin bir yıl içinde her bir tekrarında cezalar bir kat artırılarak uygulanır.
Hukuki Sorumluluk
*Sosyal ağ sağlayıcıları
Mahkeme kararı ile hukuka aykırılığı tespit olunan içeriğin sağlayıcıya bildiriminden itibaren 24 saat içerisinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı doğan zararların tazmininden de sorumlu olacaktır. Kanun koyucu hukuka aykırılığın mahkeme ilamı ile tespiti halinde ayrıca sosyal ağ sağlayıcıya dava açılmaksızın sosyal ağ sağlayıcının sorumluluğuna gidilebileceğini düzenlemiştir.
7253 sayılı Kanun ile Kanunkoyucu öncelikle yasal bir temsilci, yetkili muhatap bulunması engelinin aşılarak gerçek ve/veya tüzel kişilerin kişilik hakları ve özel hayatlarının gizliliğinin ihlal edilmesi durumunda mağduriyetlerin bir an önce önüne geçilebilmesi için seri hareket edilmesini sağlama amaç ve gayesini gütmüştür. Erişimin engellenmesi dışında getirilen içeriğin çıkarılması talebi ile de erişimin engellenmesi kararı verilse dahi bu kararın fiili olarak uygulanamadığı alanlarda etkin bir korumanın sağlanması amaçlanmıştır. 7253 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemelerden Türkiye’de en az bir temsilci belirleme ve bildirme zorunluluğu, Türkiye’deki kullanıcı verilerinin Türkiye’de bulundurulması yükümlülüğü ve 5651 sayılı Kanun m. 9 ve 9/A kapsamında yapılacak başvurulara ilişkin 48 saat içinde cevap verme zorunluluğu 1.10.2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Av. Arb. Didem Aydın
Turkish 
English